Twee in één; De regenboog van twee kanten belicht

Voorgangers in deze bijzondere dienst: Jan Chr. Vaessen en Maria Mazarakis.

Samen hebben we de Bijbellezingen, die voor 22 februari ’15 op het oecumenisch preekrooster De Eerste Dag stonden, bestudeerd en daarna afzonderlijk onze eigen (korte) preek gemaakt die we niet van te voren aan elkaar hebben laten lezen, maar pas tijdens de kerkdienst van elkaar hoorden. Een bijzondere en prachtige ervaring voor de voorgangers en hun gehoor.

Preek (twee in één)

Jan:
De kosmos is een vriendelijke plek

Is de kosmos een vriendelijke plek?
Er zijn nogal wat filosofen en ook theologen die zich op het moment bezig houden met de vraag of de kosmos, zeg maar de hele ruimte binnen en voorbij de dampkring die onze planeet aarde beschermend omringt, of die kosmos een vriendelijke plek is of niet. Ik heb besloten dat het een vriendelijke plek is. Laat ik het iets bescheidener uitdrukken. Ik heb er voor gekozen om het hele universum – de aarde, de planeten, de sterren, ons eigen en alle andere zonnestelsels – als een vriendelijke ruimte te ervaren. Ik hoor je denken: vriendelijk? vriendelijk? hoe kom je erbij? We zien de ene clash na de andere, niet alleen in het heelal maar ook veel dichter bij huis. Wat onze Nederlandse voetbalsupporters in Rome hebben aangericht afgelopen week liegt er niet om, om van de rest nog maar te zwijgen. Hoe zo vriendelijk? Ho, ho, wacht even ik ben nog niet klaar. Natuurlijk zijn er overal krachten en tegenkrachten werkzaam, goed en kwaad, licht en duister. Ik vat ze samen met de krachten die met liefde verbinden en echt iets tot stand brengen aan de ene kant en de tegenkrachten die uiteendrijven en vernietigen aan de andere kant. En met de eerste soort heb ik meer dan met de tweede soort. Ik word trouwens overal in de Bijbel bevestigd in mijn keus voor de liefdevolle verbinding en gesterkt in de hoop die uit die keus voortvloeit.

De regenboog en de ster van Bethlehem
Dat begint al met het regenboogverhaal bij Noach. God stelt een boog aan de hemel als teken van zijn verbond met de aarde en alles wat daarop is en leeft. Nooit meer zal een grote vloed alles en iedereen vernietigen. In het Hebreeuws wordt het heel mooi omschreven als een soort voortdurende actie van de Allerhoogste die geldt voor alle tijden. In de tijd van Noach – lang voor Mozes en zelfs Abraham – hadden de mensen nog niet zoveel kennis over hoe alles in elkaar zat en zo’n regenboog die af en toe aan het firmament verschijnt valt natuurlijk op. Hij was er ook al lang voordat er überhaupt mensen waren om dat verschijnsel bewust waar te nemen. Logisch want als je licht door water leidt ontstaat er een regenboog, of het nu wordt gezien of niet. En God gebruikt dat natuurverschijnsel, dat zich telkens voor doet als het zonlicht door de regen schijnt, als zichtbaar teken van zijn verbond met de hele mensheid. Dit gebeurt allemaal binnen de ruimte van de beschermende dampkring om de aarde. Zo wordt voor mij de regenboog het zichtbare teken van een veel grotere werkelijkheid, namelijk de liefde van God die om de aarde een beschermende zone heeft geschapen, waarbinnen leven mogelijk, zelfs geborgen is en waarin alles met alles is verbonden. Vaak bedreigd, maar toch geborgen in de liefde waardoor heel veel moois kan groeien.
Als we nu een sprongetje maken in de geschiedenis naar de tijd van Jezus, dan kom je tot de ontdekking dat de mensen toen al veel meer wisten over sterren en planeten ver voorbij onze dampkring. De wijzen uit het oosten lieten zich leiden door de ster van Bethlehem, die de plek aangaf waar ze de Messias moesten zoeken. De Messias, dat wil zeggen Hij die de liefde van God in de harten van de mensen laat leven om met elkaar het goede leven te zoeken, te vinden en gewoon te leven. Ook hier weer de dubbelheid, het goede leven staat constant op de tocht, wordt bedreigd op allerlei manieren, maar is toch geborgen in de liefde van een verre, vaak verborgen, niet te snappen God, wiens invloedsfeer ver voorbij de grenzen reikt van de dampkring om de aarde. En dan komt bij mij het beeld naar boven dat bijvoorbeeld astronaut Wubbo Ockels is blijven inspireren en dat we allemaal wel kennen: dat aandoenlijke prachtige blauwwitte bolletje dat schijnbaar doelloos rondzweeft in een onmetelijke ruimte. Dat bolletje zweeft daar niet zomaar, het moet bruisen van de liefde waarmee de Schepper het met zorg omringt.

Geloof, hoop, liefde
Ook al snap ik weinig van die God en van alles wat Hij (of Zij) heeft geschapen, toch is het fijn om te zien dat overal de verbindende kracht van de liefde werkt en allerlei moois tot stand brengt. Ver voorbij en ook binnen onze dampkring. Teer en kwetsbaar en toch zo duurzaam. Heel ver weg en ook zooo dichtbij. Ofwel met de evangelist Marcus zeg ik dan: het Koninkrijk van God is inderdaad heel nabij en daar moet het gaan werken, in jouw en mijn hart. Ik wil in ieder geval mijn geloof hechten aan de verbindende liefde van de Allerhoogste en m’n leven daarop baseren. En dan val je van de ene verwondering in de andere. De uiteendrijvende vernietigende tegenkrachten verliezen hun glans. En als je die tegenkrachten in jezelf met liefde omarmt dan worden diepe wonden geheeld, ga je stralen met alle kleuren van de regenboog en word je zelf een teken van hoop midden in de wanhoop, van licht in het donker, van verbindende liefde midden in een wereld vol met vernietigende haat. Samen, met oervertrouwen en dankbaarheid in liefde met elkaar verbonden, hoe mooi is dat! Vrienden en vriendinnen die het beste voor elkaar willen en doen, daar gaat je hart toch sneller van kloppen. Ik word er in ieder geval heeeeel blij van.

Maria:
Wanneer je de regenboog wilt zien moet je ook de regen accepteren

„Als er nu weer een zondvloed zou komen, dan zou dat toch terecht zijn, als je ziet hoe groot de puinhoop is die wij ervan maken?”, zei mijn goede vriend Aart een paar weken geleden „Ik zou daar dan vrede mee hebben”. Ik had de teksten van de bijbellezing van vanochtend natuurlijk toen nog niet gelezen. Want misschien had ik hem dan wel gezegd, dat het een te gemakkelijke oplossing zou zijn.

De zondvloed, een Reset
God heeft met de zondvloed de aarde willen herschapen. Alle verdorvenheid en gewelddadigheid op aarde wegspoelend met het water. De zondvloed als een Reset van alles wat leeft en samenleeft. Om geheel opnieuw te kunnen beginnen. Is dat eigenlijk een fijne gedachte? of een heel verdrietige. Dat het zover heeft moeten komen. Bijzonder vind ik het daarom dat God direct nadat de zondvloed heeft plaatsgevonden, de belofte uitspreekt dat er nooit weer een zondvloed komt die de aarde zal vernietigen. Dat vind ik toch ook wel een fijne gedachte… En om die belofte te ondertekenen plaatst hij een regenboog in de wolken, zodat het ons steeds herinnerd aan dit verbond. Waarvoor maakte hij dit verbond? Waarvoor staat die regenboog?
Gaf hij ons daarmee expliciet de verantwoordelijkheid, om zelf zorg te dragen voor de aarde? Om goed voor elkaar te zorgen, lief te hebben, verdraagzaam te zijn? Opdat wij met elkaar genieten van de schoonheid ervan en de verscheidenheid van mensen, dieren, culturen?
De veelkleurigheid van de regenboog is daar dan toch een mooie afspiegeling van. Ik vind het wel een mooie reminder! In hoeverre staan wij nog stil bij die belofte en de betekenis van de regenboog.

Het leven is een ‚gedoetje’
Soms lijkt het zo fijn om geheel opnieuw te kunnen beginnen, met een schone lei. Maar denken dat je met een schone lei kunt beginnen is ook onnatuurlijk. Want met elke nieuwe ervaring neem je ook de oudere mee. Neem je zelfs jezelf mee. Zo leer je het leven en jezelf steeds beter kennen. Begrijp je er steeds een beetje meer van. Ik voel me vaak uitgedaagd door het leven om te ontdekken wat ik hier te doen heb. En dat is niet gemakkelijk! Ik moet denken aan het laatste interview dat ik hoorde van Rene Gudde, denker des Vaderlands. Hij keek terug op zijn leven en zei: Het leven is af en toe gewoon zwaar: je moet iedere ochtend uit je nest komen, je moet van jongs af aan op school iets flikken, iets uitvogelen met vriendjes en vriendinnetjes, een baan zien te veroveren, een gezin stichten. Dat is een ongelooflijk hoop gedoe. Dan is het niet eens zo’n gekke tip om terwijl je bezig bent van het leven iets te maken, niet te vergeten dat het leven ook bewerkelijk is; een gedoe-tje.

Waar zijn toch die engelen?
Jezus werd als de geliefde Zoon, direct door de Geest de woestijn in gestuurd. Op de proef gesteld, temidden van de wilde dieren en de engelen die voor hem zorgden. Ook hij werd uitgedaagd. Misschien ook wel om erachter te komen wat hij nu precies te brengen had. Veertig dagen, veertig jaren; een mensenleven kun je nodig hebben om dat uit te vogelen. Soms zie je alleen de wilde dieren en lijkt het uitzichtloos. Kunnen weerstand en tegenwerking ervoor zorgen dat je geheel de weg kwijt bent, verdwaald op aarde. Waar zijn die engelen dan? Je ziet ze vaak niet als je ze het hardst nodig hebt.
Engelen zijn er altijd, maar hoe lastig is het om die te zien als je enkel tegenwerking krijgt of als je respectloos behandeld wordt. Als je enkel de onmogelijkheden in het leven tegenkomt of als je alle mogelijkheden aan je voorbij laat gaan uit angst voor het onbekende. Dan worstel je jezelf door het leven, is het lastig om te blijven vertrouwen en te geloven.

Vrijheid kent grenzen, verdraagzaamheid ook!
Even terug naar mijn vriend Aart. Wij maakten ons grote zorgen over de Verdraagzaamheid in onze samenleving: een begrip dat in deze tijd zo veelbesproken is. Het gaat over tolerantie, over duldzaam zijn, over rekkelijkheid. Wanneer kun je iets nog dragen, ben je duldzaam en wanneer is de rek eruit. Wanneer is iets niet meer te verdragen… Ik denk aan de aanslag in Parijs, aan de aanslagplegers. Keer op keer is hun God, hun Allah, hun alles, met zo weinig respect in de cartoons neergezet. Wie is er dan verdraagzaam tegenover wie? Hoe kun je zonder kleerscheuren, zonder geweld iets verdragen dat zo’n pijn doet? Hoe kun je vragen om respect van iemand die jou niet begrijpt, niet hoort, niet ziet, niet voelt? Wat is dan het antwoord op zo’n moeilijke vraag!
Vrijheid lijkt onbeperkt, maar het voelt pas vrij als je je ook gebonden weet, als er grenzen zijn die je kunt en mag verkennen. Zo geldt dat wat mij betreft ook voor de vrijheid van meningsuiting. Die beweegt zich ook binnen grenzen en doet een beroep op jouw verdraagzaamheid naar de ander: wat heb jij zelf te dragen en hoeveel kun jij verdragen in verbinding met de ander, de maatschappij of met een bevolkingsgroep. Duldzaam zijn gaat wat mij betreft over en weer. Vrijheid kent grenzen, verdraagzaamheid ook.

Inkeer als troost
De zondvloed zal onze verantwoordelijkheid voor de aarde en het leven dit keer niet uit onze handen nemen. Dat is het verbond dat God met ons sloot. We mogen het echt zelf doen. Diep in die woestijn zijn we, met grootse uitdagingen om grootse levenslessen te leren.
‚Kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws’, verkondigde Jezus toen hij aankwam in Galilea. Daarin zit voor mij de troost uit de Bijbelteksten van vanochtend. In de inkeer, de uitnodiging om de weg naar binnen te bewandelen, jezelf te ontmoeten en in de ogen te kijken. Te gaan staan voor wat je echt te doen hebt. In verbinding met jezelf en de ander. In verdraagzaamheid ook over en weer. En het geloof en vertrouwen dat dat echt mogelijk is.

Dank je wel voor jullie vertrouwen in mij en voor jullie aandacht.
Ik zing graag voor jullie het lied ‘Vergeef me’, dat ik vorig jaar geschreven heb.

Vergeef me…

Diepe klanken volgen,
De spiegel van mijn ziel.
Dwalend over toetsen,
van mijn trouwe vriend.

Droge tranen pakken me,
en schrijnen door mijn ziel.
Wie ben ik en wat wil ik
nu, hier en later…

Vergeef me, troost me, heb me lief.
Omhels me lieve nimf.
Vergeef me, troost me, laat me gaan,
opdat ik mijn hart weer vind

Hoe groot is mijn verlangen,
naar vrijheid, leven en te ‘zijn’,
liefde, dromen en voortaan,
geheel mijn ziel beminnen.

Dus vergeef me, troost me, heb me lief.
Omhels me lieve nimf
Vergeef me, troost me en laat me gaan,
zodat ik…, opdat ik mijn hart weer vind

Maar lieve engel,
Ik ben de weg kwijt,
beschermer van mijn ziel.
Verdwaald hier op aarde.
Kun je me zien?

Vergeef me, troost me, heb me lief.
toe help me lieve nimf
Vergeef me, troost me, en laat me gaan,
opdat ik ….

De drempel ga ik over,
op weg naar ‘ergens’ heen.
Verlangen, pijn en blijdschap,
dat al gaat door me heen.

Vergeef me, troost me, heb me lief
omhels me….
Vergeef me, heb me lief…
en laat me gaan.

(Tekst; Maria Mazarakis
Muziek; Maria Mazarakis, Jet Pit)

Bijbellezingen
Genesis 9, 8-17
Marcus1, 9–15

Voorbeden
Lieve God,
Dank U wel dat we met oervertrouwen in het leven mogen staan en voor elkaar van betekenis mogen zijn. Hoe sterk de tegenkrachten ook maar zijn, hoe diep en schrijnend de wonden die we door het leven hebben opgelopen, U schijnt met Uw warme glimlach in ons hart en daar zijn we dankbaar voor. Dank voor de heling, de vergeving, de ommekeer, omdat Uw rijk van vrede en gerechtigheid zo heel dicht bij is en dat U wonderen gaat verrichten als we daar geloof aan hechten.
Wees daarom ook met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is. Rouw, psychische verwarring en nood, eenzaamheid, hebzucht, egoïsme, ziekte, er zijn zoveel tegenkrachten die ons het zicht op Uw verbindende liefde kunnen ontnemen. Help ons om te gaan denken vanuit de ander en te gaan voor het goede leven in diepe verbondenheid met U en met elkaar. Maak een ieder van ons duidelijk hoe we voor de ander van betekenis kunnen zijn en inspireer ons om dat dan ook gewoon te doen.
Wees ook met ons nu wij stil willen worden voor U en vul ons onrustige hart met echte stilte, innerlijke rust en de vrede die alle verstand te boven gaat.
Stil gebed
Onze Vader

We zouden het leuk vinden als je op de gedachten in onze ‘twee in één preek’ wilt reageren. Op de vaste pagina’s ‘Preken’ vind je trouwens overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.