De mysterieuze Messias

19 juni 2016

Thema: over rabbi Nachman en het verhaal achter het verhaal achter het verhaal

Overdenking
De trucker
Laatst hoorde ik een aardig lied uit de trucker-scene van Henk Wijngaard. Nou ben ik niet zo’n fan van die muziek die zich nogal in de smartlappensfeer beweegt, en al helemaal niet als daar ook nog een vleugje spiritualiteit aan wordt toegevoegd. Maar dit lied was toch anders. Het refrein ging als volgt: ‘Ik rij honderdtwintig varkens naar Beiroet. Het is te gek wat een mens voor geld niet alles doet.’ Hij is daarvoor achtentachtig uur onderweg en bezingt de meest bizarre ontberingen die hij allemaal moet ondergaan. ’s Nachts bevriest ie van de kou en overdag gutst het zweet van z’n lijf op het gloeiend hete asfalt om van de woestijnen nog maar te zwijgen. Met honderdtwintig varkens naar Beiroet! Wat moet je met die beesten nou toch in Beiroet. Varkensvlees wordt daar echt niet gegeten. Varkensvlees is het meest bederfelijke vlees dat er bestaat en je dus in de hitte echt moet vermijden. Vandaar waarschijnlijk dat Allah en zijn profeet er ook niets van moesten hebben, maar ook in de Bijbel is varkensvlees niet kosher, verboden om te eten. Wat moet je nou toch met honderdtwintig varkens in Beiroet. Ik zou het niet weten. De trucker trouwens ook niet.

De zeven bedelaars
Laatst las ik ook een mooi verhaal van Rabbi Nachman over zeven bedelaars. Rabbi Nachman was een Joodse mysticus uit de achttiende eeuw en leefde in Brezlaw in Oekraïne. Het gebeurde lang geleden – zo gaat het verhaal – dat twee moeders in een plotseling aanstormende oorlog een kind kwijtraakten. Een jongen en meisje die samen op school al veel met elkaar hadden gespeeld waren nu ineens aan elkaar en aan het lot overgeleverd. Samen trekken ze al bedelend de wijde wereld in en ontmoeten in de eerste week van hun ontdekkingstocht zeven bedelaars, elke dag één. Elke bedelaar had een gebrek, de ene was blind, de andere doof, weer een andere had geen kracht in de handen, was gebocheld, of lam. Maar allemaal hielpen ze de kinderen wel verder, met voedsel, drinken en wat ze verder nog nodig hadden. En aan het eind van de dag nam iedere bedelaar afscheid met dezelfde woorden: hij zegende hen en zei vervolgens ‘Mogen jullie zo worden als ik.’ Gaandeweg ontmoeten ze nog veel meer bedelaars en werden ze opgenomen in hun warme gemeenschap, maar die eerste zeven hebben ze nooit meer gezien. Iedereen zag de twee kinderen samen opgroeien, hoe geliefd ze waren en ook hoeveel ze van elkaar hielden. En men vond toch echt dat ze met elkaar moesten kunnen trouwen. Maar ja hoe organiseer je als bedelaars zo’n enorm bruiloftsfeest? Eén van de bedelaars wist raad. De feestelijke jaarmarkt komt er weer aan en dan blijft er altijd van alles over. En daar gaan wij met z’n allen feest van vieren. Zo gezegd zo gedaan en het bruiloftsfeest kon beginnen. De twee waren dolgelukkig, maar toch ook verdrietig, want ze wilden zo graag de zeven bedelaars die hen aan het begin van hun tocht zo hadden geholpen ook deelgenoot maken van hun geluk.
Alsof ze het gehoord of gevoeld hadden, één voor één kwamen ze de feestelijke grot met een geschenk binnen en spraken het bruidspaar toe. Jullie dachten toen dat ik blind was, maar ik zag zoveel tot voorbij het begin en einde der tijden en voorbij de grenzen van de ruimte, dat wat er in het hier en nu gebeurde in een heel nieuw daglicht kwam te staan. Het leek erop dat ik blind was, maar ik keek gewoon op een andere manier. Nu ben ik oud maar met nog een heel leven voor mij. Bij ons afscheid zei ik tegen jullie: ‘Mogen jullie zo worden als ik’ en dat geef ik jullie nu als mijn huwelijksgeschenk voor jullie. En de tweede bedelaar sprak: jullie dachten dat ik doof was, maar mijn doofheid betrof slechts alle ellende die mensen met hun gegraai en hebzucht elkaar aandoen, zwelgen in feestmalen en niet eens meer de delicatesse van hun uitgelezen spijzen en dranken kunnen proeven. Ik gaf de mensen voedzaam brood en zuiver water en liet hen weer genieten van de eenvoud en de liefde. Mijn wens ‘Mogen jullie zo worden als ik’ is nu mijn geschenk aan jullie. En zo kwamen alle zeven bedelaars langs om een nieuw licht te werpen op hun gebrek. Ze hadden nooit hun ogen, oren handen, voeten willen gebruiken om het kwaad onder de mensen aan te wakkeren, maar alleen om goed te doen, om hen die leden onder de ellende die hen overkwam of die mensen elkaar aan doen te verlichten en te verlossen. Zo lag achter wat een gebrek leek een veel sterkere kracht die ze ten goede aanwendden voor iedereen die het wilde ontvangen. Wat een gebrek leek, was in werkelijkheid een zegen geworden, ja zelfs een huwelijksgeschenk. De gebrekkige bedelaars waren stuk voor stuk een beetje Messias, in ieder geval grote profeten, het bedelbruidspaar koningskinderen. Alleen het verhaal van de zevende bedelaar, die met de verlamde voeten, vertelt rabbi Nachman niet. Het zal ons niet gegeven zijn verhaal te horen eer de Messias komt. Dat dit spoedig gebeuren moge, in onze dagen!

De Messias
Een rabbi vertelt nooit zo maar een verhaal en hij houdt ook nooit zomaar op met vertellen. Dat deed Jezus ook niet. Er zit altijd een verhaal achter zijn verhaal, en daarachter weer een verhaal, diepere zin en betekenis. En de bedoeling van zo’n verhaal is dat we naar die diepere betekenis op zoek gaan, doorredenerend in de trant van het verhaal. En zo zal de zevende bedelaar wel iets met de Messias te maken hebben. Het beeld van verlamde voeten draagt de diepere betekenis in zich denk ik van voeten die het hele universum doorschrijden, juist daar heen gaan waar zijn hulp en bijstand het hardste nodig is en dat met zo’n krachtige positieve en helende energie die je haast niet kunt bedenken. De energie die regelrecht van de Allerhoogste komt. Maar als twee bedelkinderen die bijstand krijgen van zeven, laten we maar zeggen grote profeten met een enorme helende krachten en andere zorgzame bedelaars dan is het lot van bedelaar, onaanzienlijke, onmachtige, weerloze toch nog niet zo slecht. Want zij worden omringd en vervuld met zorg, liefde en blijdschap, wat ze ook zelf weer doorgeven. Ofwel, zegt rabbi Nachman volgens mij, laten we zijn als die twee bedelkinderen en doen als zij. Dan komt de Messias vanzelf nog meer positieve helende kracht van de Eeuwige brengen en in onze harten laten stromen en wordt het leven op aarde voor ons allemaal een feest. Wie weet misschien wel in onze eigen dagen.
Ik heb altijd een beetje medelijden met die arme varkens waar de door Jezus uitgedreven demonen naar toe vluchtten. Wat een lot, met z’n allen renden ze de steile helling af en verdronken in het meer. Wat er wel uit blijkt is de enorme grote en helende kracht die Jezus – net als de zeven bedelaars in het verhaal van rabbi Nachman – liet werken ten gunste van de arme man die van zoveel horden boze geesten bezeten was, dat hij niet meer onder de mensen durfde te komen. Nu zit hij daar kalm en zonder wartaal uit te slaan te vertellen over wat hem is overkomen. Genezen is hij. Hij voelt zich goed en wil het liefst bij deze Messias blijven. Ga nu maar naar huis zegt Jezus tegen hem en vertel de mensen alles wat God voor je heeft gedaan. En dat deed hij.
En de varkens? Tja die demonen moesten toch ergens naar toe. Misschien zijn de varkens niet meer dan een beeld in het verhaal om de verwoestende kracht van de boze geesten duidelijk te maken en te laten zien dat de liefde van God die Jezus hier laat werken toch sterker is. Dat geldt misschien ook wel voor het lied van de trucker. Het is mij nog steeds een raadsel wat je nou met honderdtwintig varkens in Beiroet moet, maar het beeld leverde wel een mooi lied op. Wat me wel duidelijk is geworden, is dat het kwaad bestaat als echte tegenpool van het goede, maar dat datzelfde kwaad ook vaak het goede als verhaal achter het verhaal moet doorlaten. En wat er ook moge gebeuren, de liefde van de Allerhoogste God van de hemelen en de aarde blijft werken in mensen. Zij verbindt hen op een harmonieuze manier met elkaar. Zij is sterker, krachtiger dan alle ellende die mensen kan overkomen of elkaar aandoen en heelt op die manier alle wonden. Daarom: blijf in zijn liefde en wees een blij mens.

Voorbeden
Lieve God,
Hartelijk dank, dat we ook vanmorgen weer getuigen mogen zijn van de enorme liefdevolle en verbindende kracht van Uw Geest. Wat het kwaad, zonde en schuld ook maar aanricht het goede, de liefde, de positieve energie zit er altijd onder als het verhaal achter het verhaal, breekt door alle ellende heen en heelt allen die er onder gebukt gaan. Dank Heer dat U ons telkens weer laat zien en inzien, dat waar het kwaad toeneemt de genade nog meer toeneemt en gewoon sterker, krachtiger is. Fijn dat heling het laatste woord is, dat U ons met Uw liefdevolle zorg omringt en mee neemt naar Uw rijk van vrede, gerechtigheid en blijdschap. Help ook ons om dat allemaal niet voor ons zelf te houden maar juist door te geven, tot zegen te zijn voor wie dat om wat voor reden dan ook nodig hebben.
Wees met een ieder van ons hier in Uw gemeente in Gasselte die het moeilijk heeft. U kent ons beter dan wij ons zelf kennen, U weet precies wat wij nodig hebben, lang voordat wij dat weten. Wees daarom met ons als wij stil worden voor U en met allen die wij aan Uw liefdevolle zorg toevertrouwen. En als wij de woorden niet vinden vul ons dan met Uw vrede als het diepste antwoord op alle vragen. Wij bidden om Uw warme nabijheid in de stilte, zodat wij hier met elkaar worden verbonden in Uw liefde.
Stil gebed
Onze Vader

Bijbellezingen:
Jesaja 65, 1-10
Lucas 8, 26 – 39