Eeuwigheids zondag

26 november 2017

Thema: van eenzaam rouwproces naar vruchtbaar leerproces

Overdenking
Gedenken, samen en persoonlijk
Eén keer per jaar herdenken we de mensen die in het afgelopen jaar zijn overleden. We doen dat op de laatste zondag van het kerkelijk jaar – volgende week is het alweer eerste advent en gaan we richting kerst en oud- en nieuw. Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar – vandaag dus – kijken we terug en ook vooruit, voorbij de grenzen van dood en leven, de grenzen van de tijd. En dat laatste kun je op verschillende manieren doen. In de kerkelijke traditie bestaat nogal de neiging om op deze zondag de blik te slaan op de eindtijd of het einde der tijden. Daar gaan de Bijbellezingen van vanmorgen ook over. Er worden grote verdrukking, ellende, oorlogen en natuurrampen verwacht, maar wie trouw blijven zullen worden gered als door vuur heen. En daarna zal de hemel op aarde neerdalen en wordt de toekomst licht en zonnig. Toch zitten hierin ook best wel veel aanknopingspunten als het gaat om hoe je als geloofsgemeenschap in onzekere tijden het hoofd boven water kunt houden en ook, meer persoonlijk, om persoonlijk verlies, rouwverwerking, en moed om op een nieuwe manier in het leven te gaan staan.

Invloed of liefdevolle verbinding?
Wat opvalt bij die eindtijd verhalen, is dat ze ontstaan in tijden van grote verwarring, onzekerheid en veranderingen. En dan is eigenlijk altijd het advies: blijf trouw aan je geloof zoals je dat vanuit je ouders en voorgeslacht hebt mee gekregen. Want in dat geloof zat de liefde van God ingebakken die je onder alle omstandigheden zal bewaren en blijven dragen, wat ook maar de tegenkrachten zijn.
Natuurlijk er komen heel andere tijden aan en het zal moeilijk zijn om daarin jezelf te blijven. In de tijd van de profeet Maleachi stond het voortbestaan van het Jahwehgeloof op het spel. De Grieken kwamen er aan met hun oppergod Zeus die in de tempel in Jeruzalem moest worden vereerd met offers van varkensvlees, het meest onreine dier dat de Joden echt niet mochten eten. Alles wat hen dierbaar was werd met voeten getreden, zou het Jahwehgeloof dat het Joodse volk nog bij elkaar en staande hield überhaupt nog kunnen voortbestaan in de nieuwe tijd. En de profeet Maleachi – zijn naam betekent boodschapper van God – heeft eigenlijk maar één goede raad. Vertrouw erop dat de liefde van God ervoor zal zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders. Daar in de meest intieme liefdevolle relaties zal de liefde van God voortleven wat er ook maar gebeurt.
Een paar eeuwen later, in de tijd dat Johannes zijn boek Openbaring schreef waren er al veel christelijke gemeentes ontstaan, maar die stonden heel erg onder druk. Er was sprake van heel heftige christenvervolgingen en het was nog maar de vraag of het christelijk geloof überhaupt kon voortbestaan. Grote verdrukking en verwarring, christenen werden in Rome massaal voor de leeuwen gegooid en men vroeg zich vertwijfeld af waar is de God van de Bijbel, waar is Jezus dat dit allemaal kan gebeuren. Johannes schrijft daarom zijn brieven aan de verschillende christelijke gemeentes die toen al bestonden. En ook daarin een zelfde soort boodschap. Vertrouw erop dat de liefde van God ervoor zal zorgen dat de liefde het zal winnen van de haat, het licht zal zegevieren over de duisternis. Blijf trouw aan je geloof dat je door je ouders en voorgeslacht is aangereikt en dat in de gemeente doorleeft als filadelphia wat broeder- en zusterliefde betekent. Daar in de liefdevolle verbinding zal de liefde van God voortleven wat er ook maar gebeurt. Het gaat daarbij echt niet om invloed, controle of macht, maar om de liefde van God die je zal maken tot een zuil in de tempel, een sterke draagkracht van het goede leven die altijd, dat wil zeggen voor eeuwig – vóór en voorbij de grenzen van de tijd, zal blijven bestaan.

Over rouw en trouw
Er is ook in onze tijd veel aan het veranderen. Zoveel dat je haast vanzelf aan die eindtijdverhalen gaat denken: oorlogen en geruchten van oorlogen, de retoriek van de haat die nazindert in het ‘machtige’ Amerika, natuurrampen, doorgeschoten individualisme en ga zo maar door. In wat voor tijd leven we en belangrijker nog waar gaat dat allemaal naar toe? Hoe zal de wereld er uit zien waarin onze kinderen en kleinkinderen moeten gaan leven. Zal er überhaupt nog een plek zijn voor geloof, de gemeente, betekenisvolle relaties in de meer intieme familiesfeer?
En weer, ook nu, klinkt de krachtige boodschap: blijf trouw aan wat je met liefde is aangereikt. Want wat liefde bouwt dat blijft gewoon bestaan, dat is niet kapot te krijgen wat er ook maar gebeurt, hoe groot de tegenkrachten ook maar zijn. Het Jahwehgeloof en ook de Christelijke gemeente bestaan na duizenden jaren nog steeds. Natuurlijk de omstandigheden zijn veranderd. We leven nu weer midden in een verandering van tijdperk. En we zijn geneigd om te denken: ach de liefde van God niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Wat stellen we eigenlijk nog voor? Maar nogmaals: het gaat niet om invloed, niet om controle of behoudzucht, maar om trouw zijn aan een liefde die we nooit kunnen afdwingen alleen maar doorgeven. En dat geldt voor de gemeente van Christus als geloofsgemeenschap in roerige tijden en ook heel persoonlijk als je midden in een rouwproces zit.
Wat is het fijn om erop te kunnen vertrouwen dat je dierbare om wie je rouwt ergens voorbij de grenzen van de tijd is opgevangen, door God, in een land van louter licht en liefde. Dat degene die je in het hier en nu zo mist daar zijn of haar reis rustig kan vervolgen in een heel nieuwe werkelijkheid, misschien wel dingen leert die hier nog zijn blijven liggen, en in ieder geval van betekenis blijft. Dan blijf je in liefde met hem of haar verbonden en met die liefde kun je aan je eigen leven in het hier en nu op een nieuwe manier kleur geven. Best moeilijk, maar met die mooie liefdevolle energie van Boven die ook jou opvangt als het leven moeilijk is, toch te doen. En misschien ga ook jij wel in de nabije toekomst heel nieuwe dingen leren en doen die je altijd al hebt willen doen, maar waar nog steeds niets is van gekomen. Ons leven gaat ook door, en onze taak hier vóór de grenzen van de tijd is nog niet klaar. Er is nog veel te doen voordat ook wij de grenzen van de tijd zullen passeren. En de Eeuwige zal je daarin bijstaan en helpen waar Hij maar kan. Want Hij is niet alleen de God van het hele grote, maar ook van het hele kleine, van jou en mij.

Trouw in het licht
De herinnering aan een overledene is nooit alleen maar positief. Geen mens is volmaakt en daarom zal ook jouw dierbare zijn of haar fouten, makken en falen in het leven hebben gekend. Maar als je hem of haar met liefde kunt loslaten omdat je weet dat het goed is aan gene zijde, dan blijf je ook in liefde met hem of haar verbonden. Dan kun je rustig loslaten wat niet goed was en verder gaan met wat wel goed was. Zo blijft je dierbare om wie je rouwt van betekenis. Voor je zelf omdat zijn of haar liefdevolle energie je blijft voeden en voor de ander omdat juist die liefdevolle energie door jou heen blijft stralen en een zegen zal zijn voor iedereen in je omgeving met wie je je verbonden voelt – kinderen, kleinkinderen, familie, vrienden, kennissen, collega’s enzovoort en zo verder. Oude diepe wonden worden geheeld, nieuwe liefdevolle energie wordt gedeeld en zo scheppen we samen een heel nieuwe werkelijkheid, misschien wel een nieuw Jeruzalem, waarover Johannes spreekt. Een werkelijkheid die wordt ingevuld vanuit de liefdevolle verbinding met God en met de ander. Kortom, dan is het aardse leven goed, omdat de hemel ons begroet. En het licht zal stralen in de duisternis, tot aan de einden der aarde, tot in het diepst van je hart.

Geloofsbelijdenis
Ik geloof in de Geest van leven en liefde
ver aan mij vooraf, royaal aan mij voorbij
maar ook in mij aanwezig.
Soms noem ik hem God
maar het liefst noem ik haar Schepper.

Ik geloof in mensen gedreven door de Geest
die mij voorleven wat leven betekent
en wat liefde vermag
Daarom geloof ik in Jezus
en in anderen die leefden en leven in dat spoor.

Ik geloof in de gemeenschap van de Geest
mensen die recht doen en vrede stichten
die zich oefenen in breken en delen

Ik geloof dat niet het laatste woord
zal zijn aan de dood
maar aan het leven en de liefde.

Bijbellezingen:
Maleachi 3, 19-24
Openbaring 3,7-12