De stilte van Pasen 2020

11 april 2020, stille zaterdag

Thema: Pasen in coronatijd

Bijbellezingen:

Exodus 14

Johannes 20

Overdenking

1) Het licht van Christus

De stilte van Pasen dit jaar is oorverdovend. En toch, steeds weer klinkt in mijn oren het ‘en toch’ van het geloof … Hoor ik dan wat in de stilte? Zie ik wat in de duisternis? En wat is dat ‘wat’ dan? Ik moet denken aan de manier waarop wij altijd in Gasselte de Goede Vrijdag kerkdienst vierden. We lazen het lijdensverhaal helemaal, geen preek, veel stilte en ingetogen liederen en we deelden brood en wijn. Dat laatste doe je eigenlijk niet op Goede Vrijdag maar op de dag ervoor, de Witte Donderdag, maar goed zo waren we dat nu eenmaal generaties lang gewend in deze geloofsgemeenschap. En we weken nog op een ander punt af van de gebruikelijke liturgische gang van zaken. Bij ons brandde tijdens de hele Goede Vrijdag viering de Paaskaars. Normaal is, dat de Paaskaars niet brandt of tijdens de viering wordt gedoofd. Het licht van Christus – want dat is wat de Paaskaars symboliseert – brandt dus even niet totdat de nieuwe kaars met Pasen de kerk wordt binnengedragen. Maar wie zijn wij mensen überhaupt eigenlijk om te denken dat we het licht van Christus aan of uit kunnen doen? Daarom werd in onze kerk voor elke kerkdienst de Paaskaars niet aan het begin van de dienst aangestoken als liturgisch moment. Nee dat deed de koster, voordat de eerste mensen binnenkwamen om de dienst bij te wonen. Zij werden zodoende bij binnenkomst al door het licht van Christus verwelkomd, zodat ons hele samenzijn in dat teken stond. Ik vind het een mooie gedachte, dat er hier iets speelt van een veel grotere orde dan waar wij als mens nog iets in te zeggen, te regelen of te controleren hebben. Een beetje zoals de lichtdeeltjes binnen de atomen ook golf zijn en in die hoedanigheid zich door het hele universum bewegen. Het licht van Christus, dat ik altijd verbind met de liefde van God, brandt gewoon ook als wij het niet of niet meer zien. Ook op Goede Vrijdag, op Stille zaterdag, op de eerste Paasdag en het hele jaar door. 

2) De liefde van God

De liefde van God, het licht van Christus, daar gaat het niet om almacht, alwetendheid, weerbaarheid in de harde strijd om het bestaan. Dat  zijn voor mijn gevoel vooral menselijke behoeftes die dan op God worden geprojecteerd om de zaak nog een beetje in de hand te kunnen houden. Nee, hier gaat het om kwetsbaarheid, lijden, anders zijn van de weduwe, de wees en de vreemdeling, die door de liefde van God worden belicht en verlicht. En die liefde is van een andere orde, een andere dimensie dan wat we als mens, die leeft binnen de grenzen van de tijd en de ruimte die ons is gegeven, nog kunnen snappen. In Drenthe zeggen we als iemand is overleden, hij of zij is uit de tijd. Overgegaan dus naar een andere dimensie waar we niet veel of zelfs helemaal niets over weten. Jezus ervoer aan het kruis de totale Godverlatenheid en onmacht en toch zei hij aan het eind: in uw handen beveel ik mijn geest. In de onmacht en de overgave gaat de werkelijkheid op een nieuwe manier tot je spreken, de liefde op een nieuwe manier voor je werken en het licht op een nieuwe manier voor je schijnen. Dat licht nam Jezus mee toen hij dood ging en ook toen hij na zijn opstanding verscheen aan z’n dierbaren. Ofwel in de dood, voorbij de grenzen van de tijd en de ruimte, in de andere dimensies met hun subtiele energieën werkt ook de liefde van God, schijnt het licht van Christus. Daar hebben we als mens weinig in te regelen en als we dat al proberen of pretenderen dat te kunnen, staan we de liefde alleen maar in de weg. Ik noem dat zonde, want met die liefde kunnen we heel veel mooie dingen doen.

3) Het licht breekt door

De liefde van God, het licht van Christus zijn er dus altijd en overal, voor en voorbij de grenzen van de tijd, maar het zijn subtiele energieën waar we niet altijd voor open staan in de harde strijd om het bestaan van het dagelijkse leven. In de weldadige stilte van het gebed, in de ontspannen concentratie van de meditatie ervaar je ze vooral, keren ze als het ware in je hele wezen terug, maar op een nieuwe manier, anders dan voorheen. Ook in coronatijd? Juist in coronatijd! Ik ervaar natuurlijk ook veel onmacht, angst voor de dood, eenzaamheid. Die schijnbare zinloosheid van het leven komt op het moment heel dichtbij, nu een tante van mij aan corona is overleden. Als familie wordt je totaal geregeerd door alle regels die nu gelden. Van samen je dierbare begraven en elkaar door moeilijke tijden heen dragen kan eigenlijk geen sprake zijn. Het gevoel van leegte is er en beneemt je vaak het zicht op de schoonheid en de troost. Maar ook op grotere schaal zie ik veel onrust en rivaliteit nu de landsgrenzen dicht zijn, wie krijgt de deugdelijke beschermingsmiddelen en wie niet? En de onzekerheid over hoe we weer terug kunnen keren naar ‘normaal’ neemt ook toe. Wat dat ‘normaal’ dan ook maar straks mag gaan betekenen. 

Hoezo dan, juist in coronatijd? Wat heeft dit alles nog met de liefde van God en het licht van Christus te maken? En toch … Ik ervaar mijn eigen zekerheden vaak als de bodem van een diepe put en als die zekerheden wegvallen zak je door de bodem heen. En dat is dan een moment dat je niet veel anders meer voelt dan onmacht, kwetsbaarheid en gedwongen overgave. Maar dat is wel het moment dat de liefde van God z’n werk kan doen, het licht van Christus op een nieuwe manier kan gaan schijnen. En dat nieuwe zit ‘m er dan vooral in dat je – ondanks de onmogelijkheid ervan met al die regels – toch op één of andere manier de zorg voor de ander, het er voor elkaar zijn mogelijk maakt. En dat zie ik in deze coronatijd ook heel veel gebeuren. Als we dat vast houden, dan gaat de wereld er straks volgens mij anders, beter, liefdevoller uitzien.  

4) De stilte die heelt

Het zal stil zijn dit jaar met Pasen. Ik hoop dat de stilte je zal openen voor het licht en de liefde en dat die je hele wezen zullen vullen, je leven nieuwe betekenis gaat geven en je er mag zijn voor de ander. Neem het licht van Goede Vrijdag, van Stille Zaterdag mee naar de Paasmorgen en naar de rest van het komende jaar. Laat de liefde stromen en beleef Pasen op een nieuwe manier. Subtiel, krachtig, stil, eenvoudig, mooi … 

Gebed

Lieve God, 

Dank voor de weidse perspectieven die U ons steeds weer aanreikt, juist als het leven moeilijk is. Dank dat het draagvlak van onze bestaansgrond niet afhangt van virussen, oorlog, geweld, maar dat zij door U zelf in stand wordt gehouden met Uw eeuwige, liefdevolle en duurzame zorg. Dank dat op die manier het licht sterker is dan de duisternis, de liefde krachtiger dan de haat, het leven oprijst uit de dood. Jezus leeft en wij met Hem, wat er ook gebeurt.

Wees met een ieder van ons die Uw bijstand nodig heeft. Er zijn vele redenen denkbaar die ons het zicht op Uw verbindende liefde ontnemen, zeker in deze hectische coronatijd. Kom in ons hart en neem alles weg wat ons zicht op Uw goede bedoelingen verduistert. Wees daarom met ons nu wij stil worden voor U. Vul ons met Uw warme nabijheid, bid voor ons en wees met een ieder die wij in de stilte aan Uw liefdevolle zorg toevertrouwen en opdragen.  

Stil gebed

Onze Vader, Die in de hemelen zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Koninkrijk kome, Uw wil geschiede, gelijk in de hemel zo ook op aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schul­den gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze, want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in alle eeuwigheid, Amen.