Speelruimte

2 april 2017
Thema: over Jezus en kosmische ‘reset’

Overdenking
Nieuws onder de zon?
Botsende werelden waarin mensen worden vermorzeld, daar gaan de lezingen vandaag over. Dat is al heel lang aan de gang – ook al in de tijd van Jezus – en het gaat vandaag de dag gewoon door. Er is dus kennelijk niets nieuws onder de zon met al die hedendaagse verwarring, burgeroorlogen, herschikking van de macht en invloed op het wereldpolitieke toneel, nieuwe kijk op religies. Hier is zowel slecht nieuws als goed nieuws te melden. Het slechte nieuws is nee, er is niets nieuws onder zon, we hebben als mensheid nog steeds niet geleerd om dienstbaar te zijn aan een groter geheel en om de wereldvrede te bewerkstelligen. Het goede nieuws is ja, met Jezus komt er wel iets nieuws onder de zon. Iemand noemde Hem zelfs de beslissende stap in een kosmische ‘reset’. Laten we daar eens wat nauwkeuriger naar kijken.

De betrekkelijkheid van religies
Israël, het volk van God dus, heeft in z’n lange bestaan voortdurend onder invloed gestaan van de grote wereldmachten. Egypte in het westen en de elkaar opvolgende wereldmachten in Mesopotamië in het oosten. Dat kun je in de Bijbel gewoon nagaan. En ook zie je in de verschillende historische bronnen, dat dit doorwerkte in de theologie en het Jahwehgeloof. Dat geloof heeft zich in de loop van de 1500 jarige ontstaansgeschiedenis van de Bijbel voortdurend ontwikkeld en is op belangrijke punten ook gewoon veranderd. Eigenlijk is dit de kern van het hele oude of eerste testament. Denk nooit dat je de Allerhoogste helemaal kunt begrijpen of in wat voor systeem dan ook kunt vangen. En voor je eigen karretje spannen is dus al helemaal niet aan de orde. Dan verjaag de Geest van God uit je leven en wordt je religie een gesloten meedogenloos systeem, dat gaat voor het eigen gelijk en het eigen belang dat te vuur en te zwaard moet worden verdedigd.
Elke religie of misschien moet ik zeggen dogmatisch geloof doet een poging om te beschrijven waar in feite geen woorden voor zijn en benadert dan ook per definitie maar een klein deel van de werkelijkheid. Daarvan is de hele Bijbel vervuld, de Allerhoogste gaat onze kennis te boven. Je mag best wel over Hem spreken, over Hem denken en je theologie blijven ontwikkelen, maar altijd met het besef dat het maar een klein deeltje is van de Eeuwige dat je in je theologie, je godsdienst, je geloofssystemen kunt beschrijven. Beter is het om uit te gaan van je persoonlijke relatie met die verborgen, onbegrijpelijk en toch onze God. Dat je laat voeden door het oervertrouwen en de hartsverbinding die Hij in ieder mens heeft geschapen, opdat de liefdevolle energie dwars door gesloten systemen heen gaat stromen en het leven voor iedereen goed wordt.
Religies hebben zich altijd verbonden met de culturen van grote beschavingen, die hun macht en invloed met behulp van legers en oorlogen probeerden vast te houden en uit te breiden. Eerst in kleine stamverbanden, later in steeds grotere zelfs wereldwijde verbanden. In de tijd van Mozes ging het natuurlijk om Egypte en later toen het volk van God eenmaal stevig was geworteld in het beloofde land vooral om de wereldmachten in het oosten, Assyrië, Babylonië en ga zo maar door. En steeds weer klonk de vraag waarop het volk van God een antwoord moest vinden: waar vertrouw je op, op jezelf en je eigen begrijpelijke gelijk of op de verborgen in wezen onbegrijpelijke Allerhoogste God van hemel en aarde, die Zijn volk nooit in de steek zal laten? Alle voormannen en profeten van Israël die namens de Eeuwige spreken pleiten voor de tweede optie. Maar dat vraagt heel veel geloof wat in roerige tijden echt niet vanzelfsprekend is. En zo bleef het volk van God tijdens z’n lange bestaan botsen met de wereldmachten en hun religies, waar ze tegelijkertijd ook van alles van overnamen. Alleen de Eeuwige bleef in z’n begrijpelijkheid verborgen, maar in z’n nabijheid vertrouwd, warm en koesterend. De farao en z’n enorme leger werd verzwolgen door het zelfde water dat het volk van God droogvoets doorliet. En eeuwen later mocht een restje van het volk terugkeren na de Babylonische ballingschap naar het beloofde land.

Jezus als kosmische ‘reset’
Maar het blijft rommelen met de wereldmachten. In de tijd van Jezus was de Griekse invloed overal voelbaar. Ooit had de Griekse vazalkoning van buurland Syrië een afgodsbeeld van Zeus in de tempel in Jeruzalem laten zetten en daar varkens aan geofferd. Dat riep natuurlijk het gewapende verzet op van de Maccabeeën, dat tijdens de wrede bezetting van de Romeinen gewoon doorging. En dan volgt een enorme clash tussen Jezus en het volk van God – Johannes noemt ze kortweg ‘de Joden’, nota bene in de tempel in Jeruzalem. Harde woorden vallen daar. Jezus je bent een Samaritaan, niet één van ons – echte Joden – dus. Je bent bezeten. Hoe zo de dood niet proeven als je in jou gelooft. Abraham, de profeten, alle bekende voormannen uit ons geloof zijn gestorven, ben je soms meer dan hen? Wie denk je eigenlijk dat je bent. Nou die vraag is vrij eenvoudig te beantwoorden. De God die jullie beweren te kennen, zegt Jezus, kennen jullie helemaal niet, maar ik wel en ik bewaar Zijn Woord. Het gaat hier over de verborgen allerhoogste God van hemel en aarde met wie Jezus een heel speciale band heeft. De God der vaderen die je maar gedeeltelijk kunt kennen, maar die je wel met zijn liefde draagt. De God der Schriften met wie je een persoonlijke band mag hebben, zodat Zijn liefde in jou en mij gaat stromen. De God die zich in geen enkel politiek, religieus of wat voor systeem dan ook laat vangen en commanderen, maar zijn volk en iedereen die in Hem gelooft wel draagt en koestert in zijn hart.
Volgens mij laat Jezus hier de betrekkelijkheid van alle gesloten systemen zien, ook als daar het etiketje godsdienst aan hangt. De Allerhoogste stijgt daar ver bovenuit. En juist dat accepteren de mensen met wie hij botst niet. Ze raapten zelfs stenen op om hem te stenigen. De clash is totaal en onoverkomelijk. Maar Jezus wist onopgemerkt uit de tempel in Jeruzalem te ontkomen. Wat gebeurt hier eigenlijk? In feite stelt Jezus God niet anders voor dan in de Heilige Schrift keer op keer gebeurt, groter dan wij mensen kunnen bedenken, Heer van een oneindig grote kosmische orde. Maar de mensen kiezen voor hun eigen beperkte zekerheden en verdedigen die met hand en tand, te vuur en te zwaard. Ze willen Jezus zelfs stenigen omdat Hij hun grondzekerheden schijnt te willen ontnemen. Maar doet hij dat echt? Op die vraag geeft volgens mij het stukje uit de Hebreeënbrief een mooi antwoord.

De gemeente van Christus als doorgeefluik van Gods liefde
Ook hier is de tegenstelling aan de orde tussen de beperkte menselijke werkelijkheid van de religies en de oneindig veel grotere goddelijke werkelijkheid, waar Jezus toe behoort. In die menselijke werkelijkheid is heiliging door offers al mogelijk, en in de kosmische werkelijkheid bewerkt de zelfopofferende liefde van Jezus nog veel meer. We worden verbonden met de liefde van de Allerhoogste God van de hemelen en de aarde, zonde en schuld worden tenietgedaan, het kwaad wordt met liefde overwonnen. En zo wordt iedereen die dat wil geheiligd tot de dienst aan de levende God.
Het lijkt mij daarom gewoon verstandig om bescheiden te zijn als het gaat om de ‘zekerheid’ van het christelijk geloof, de christelijke kerk, het christelijke erfgoed. Het gaat in de gemeente van Christus niet om het doorgeven van de juiste leer en daar dan je zekerheid uithalen. Het gaat in de gemeente van Christus om het doorgeven van de liefde van God. We zijn bestemd om Zijn positieve, scheppende, liefdevolle en verbindende energie door te geven en te laten stromen dwars door alle gesloten systemen heen. En weet je daarbij gezegend, want de Allerhoogste zal je dragen door alle onzekerheden heen en bijstaan hoe sterk de tegenkrachten ook maar mogen zijn. Geloven in die God is volgens mij leren leven in onzekerheid en verbonden blijven met de meest krachtige liefdevolle creatieve energie die er bestaat in het hele universum. Mooi toch! Amen

Voorbeden
Lieve God,
Dank U wel dat U ons in Uw Woord telkens weer verrast met weidse perspectieven die ons verstand ver te boven gaan en dat U ons zo verder leert kijken dan onze neus lang is. En dank U wel dat U ons als gemeente van Christus leert om bescheiden te zijn, liefdevol en creatief, zodat we Uw liefde niet voor ons zelf houden maar delen met wie het maar wil ontvangen. Dank Heer dat U ons vasthoudt wat er ook maar gebeurt en van daaruit het vertrouwen geeft om vol goede moed de toekomst tegemoet te zien. Zegen alles wat er in Uw gemeente gebeurt tot eer van U en tot heil van de naaste.
Wees met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is en ook met een ieder die dankbaar is voor de vele zegeningen die van U komen. Daarom willen wij stil worden voor. We leggen alles voor U neer wat ons bezig houdt – vreugde en verdriet – en we vragen U berg het in Uw barmhartigheid. Kom in ons hart en bid voor ons als wij de woorden niet vinden. Vul ons hele wezen in de stilte met Uw vrede die alle verstand te boven gaat.
Stil gebed
Onze Vader.

Bijbellezingen:
Exodus 14, 15-18
Johannes 8, 46-59
Hebreeën 9,11-15