Peace of mind

12 november 2017

Thema: over innerlijke rust en vrede in een hectische tijd

Overdenking
1) Goede intenties
‘Goddelozen zullen geen vrede kennen – zegt de Heer.’ Dat klinkt toch wel erg bot vind je niet? Ja dat is het ook wel, maar is het daarom niet waar? Dat lijkt me een veel betere vraag. Wat wordt hier bedoeld met goddelozen, wat is vrede en wie is hier aan het woord? zijn vragen die daaronder liggen. Goddelozen had je nauwelijks in de tijd van de Babylonische ballingschap. Iedereen had wel een besef van God of de goden, die de eigen beschaving of religie legitimeerden. En vrede was ook zeer betrekkelijk. De ene wereldheerser stond tegen de andere op en de macht ging na bloedige oorlogen zo maar van de ene machthebber over op de andere. Daar kon je als klein volkje in ballingschap niet veel tegen beginnen. Dan kun je nog zo’n machtige God aanbidden, Allerhoogste God van de hemelen en de aarde, je bent wel afhankelijk van die machthebbers die in het ondermaanse beslissen over oorlog of vrede. En, aan het woord is de tweede Jesaja die leefde tijdens de Babylonische ballingschap en de-ze profeet spreekt namens die Allerhoogste God, die begaan is met Zijn hele schepping. Hij is voor geen enkel karretje te spannen en legitimeert dan ook geen enkele oorlog als ‘rechtvaardig’. Hij of misschien wel Zij staat boven de partijen zoals dat dan zo mooi heet. Je gaat tegen Hem in, als je strijd, oorlog voert voor je eigenbelang, geen respect toont voor de integriteit van de ander en zomaar over hem heen walst. Jesaja noemt dat ‘Goddeloos’.
Is vrede nu alleen maar de afwezigheid van oorlog, moord en doodslag? Dan zeg je nog niet veel, want wat gebeurt er dan wel in die toestand waarin de negatieve intenties er gewoon niet zijn? En daar draait het volgens mij bij Jesaja ten diepste om. Als je God niet voor je karretje wilt spannen om je eigen belangen te dienen, dan is er namelijk maar één alternatief en dat is erop vertrouwen, dat Hij het beste met je voor heeft en zich om je bekommert als het leven moeilijk is. Maar ook dat je zelf je het lot aantrekt van de ander voor wie het leven moeilijk is, je alles gaat doet om de pijn te verzachten en het leven weer als zinvol te ervaren. Echte vrede is veel meer dan het ontbreken van de negatieve intenties, echte vrede vul je op een veel dieper niveau met goede, positieve, creatieve, liefdevolle intenties. Die worden door de Allerhoogste gezien en gezegend en daardoor wordt het leven goed, in woord én daad, in lichaam én geest, voor jezelf, voor de ander, voor je samen. En dan maakt het echt niet uit tot welk volk, ras, natie, godsdienst of sociale klasse je behoort. De Allerhoogste staat daar im-mers boven. Iedereen is het waard om dat echte samenzijn mee te delen. Ofwel, het maakt niet uit wat je doet of hoe belangrijk dat allemaal is, of je nu 1, 2 of 5 talenten tot je beschikking hebt, het gaat om de dieper liggende intentie, waarmee je de dingen doet. En er is maar één ding wat daarbij niet mag en dat is niets doen, je talenten begraven en zodoende alle goe-de intenties in de kiem te smoren.

2) De perversie van goede intenties
Wie leeft er nu eigenlijk volledig in vrede met zich zelf, met de ander, met het grotere geheel? Het lijkt wel een soort van staat van verlichting die voor maar heel weinigen is weggelegd. Je denkt dan aan iconen als de Boeddha, Jezus, de Dalai Lama, Nelson Mandela, Barack Obama misschien en meer van dat soort figuren. En meestal worden deze grote voorbeelden op een voetstuk geplaatst en ‘heilig’ verklaard, waarmee de rest een alibi krijgt om maar niet zo te hoeven zijn, want dat kunnen we toch niet. De rest van de wereldbevolking kent die vrede dus niet en dat bestempelt ons allemaal dus als ‘Goddelozen’. En dat is ook volkomen logisch want we leven allemaal in het spanningsveld tussen natuur en cultuur, lichaam en geest, wetenschap en geloof. We willen allemaal volgens onze natuur zelf overleven en daarbij zijn ‘wij’ nu eenmaal belangrijker dan ‘zij’. Maar het Evangelie leert ons om de ander juist uitnemender te achten dan onszelf, leert ons om de tegenstellingen te overstijgen die mensen vermorzelen en vernietigen, leert ons om dienstbaar te zijn op een liefdevolle manier aan een groter geheel dan mijn eigen kleine angstige ego.
Je kunt het allemaal nog zo goed bedoelen, maar ongemerkt sluipen daar weer allerlei natuurlijke neigingen van zelf overleven in. Luister maar eens kritisch naar de reclameboodschappen van tegenwoordig. Och wat hebben die reclamemakers het toch goed met ons allemaal voor, wat zijn ze begaan met ons individuele welzijn, met ons huwelijk of relatie, met de arme landen, zelfs met de hele wereldbevolking. Termen als ‘veilig’, ‘vertrouwen’, ‘zelfontplooiing’, ‘samen’ zijn aan de orde van de dag. Maar je voelt op je klompen aan en de realiteit bewijst het ook keer op keer dat het die instanties meer om het zelf overleven gaat in een totaal onzekere markt dan het begaan zijn met de ander. En voor wie geldt dat eigenlijk niet. Laat ik maar eens heel dicht bij huis blijven en met jullie delen hoe ik dat spanningsveld van vasthouden en loslaten op het moment ervaar.
Over anderhalve maand is het dan zover, geen dominee meer in Gasselte. Dit hele jaar ben ik al bezig om me in een soort van anticiperend rouwproces gevoelsmatig los te maken van wat na bijna dertig jaar een soort van way of life is geworden. Maar nu komt daar ook het materiele aspect bij. Om te voorkomen dat er in januari een enorme hoop troep voor de pastorie ligt die naar het paasvuur kan, zijn we al maanden bezig om op te ruimen. Man wat verzamelt een mens een hoop spullen, vooral als je zo’n enorme kelder hebt waar je alles wel kwijt kunt. Spullen waar je nooit meer iets mee doet, maar waar je toch maar geen afstand van kunt nemen. Trailers vol daarmee zijn de afgelopen maanden naar de stort afgevoerd en naar mensen gebracht die er wel wat mee kunnen. En er moet nog veel meer weg. Afstand nemen, los laten, knap moeilijk hoor. Gelukkig is Chiel voor een tijdje terug uit Uruguay en hij helpt echt in dat hele proces. In dat opruimproces duiken ook hele waardevolle dingen op met veel emotionele waarde. Mappen met oude foto’s, mappen met oude notulen van kerkenraadsvergaderingen, mappen met preken uit die tijd, toebehoren van de bokkenkar en het bokkentuig waarmee Chiel en zijn gecastreerde geitenbok Bo vroeger het dorp mee rond zwierven, oude schoolboeken, kinderklompjes van Deborah, nou ja ga zo maar door. Wat bewaar je, wat doe je weg. En, weg is weg, maar wat blijft er dan over? Is het genoeg voor als je geen dominee meer bent of teveel? Het liefst wil je alles vasthouden en niets weg doen. Voor je het weet zit je in die spagaat van het spanningsveld tussen vasthouden aan het verleden en vertrouwen in de toekomst. Mijn innerlijke rust en vrede zijn dan ver te zoeken. Ben ik dan Goddeloos? Aan de ene kant wel, in de zin die Jesaja er volgens mij aan geeft, maar aan de andere kant ook niet meer dan dat we eigenlijk allemaal Goddeloos zijn, dat wil zeggen dat we meer uitgaan van de zekerheid van het verleden dan van het vertrouwen in de toekomst.

3) Hartsverbinding
Wat mij en ook Thea heel erg helpt, is dat we in dit hele proces worden bijgestaan door onze kinderen. Niet alleen Chiel is thuis, ook Deborah komt weer een tijdje thuis wonen om ons te helpen met de verhuizing en het inrichten van ons nieuwe huis. En om zich samen met haar partner voor te bereiden op zes jaar de wereld rond zeilen. Zelfs Chiels vriendin uit Uruguay is er op dit moment, maar zij moet al na 3 maanden het land, ja zelfs Europa weer uit. Ze zit er nu over te denken om 3 maanden naar Nieuw Zeeland te gaan en dan weer terug te komen in Nederland. Maar dan zit Chiel al weer in Uruguay. Zo werkt dat tegenwoordig, eigen volk eerst. De gastvrijheid waar Nederland ooit beroemd en geliefd door was, waar is het gebleven? Gelukkig werkt het in ons gezin anders. Wij houden gewoon heel veel van elkaar en we zijn er – waar dan ook maar – voor elkaar als het nodig is. En weet je die verbinding op hartsniveau geeft wel een soort van innerlijke rust en vrede, een ondergrond die goed voelt in een hectische tijd.
Het zelfde heb ik met de gemeente van Christus in Gasselte. Okay, ik moet het loslaten en ik vraag me ook af: hoe gaat dat allemaal in de toekomst? Maar Godzijdank is het niet mijn gemeente, maar de gemeente van Christus en het voelt goed om jullie ook aan Hem toe te vertrouwen. Als ook hier de liefde van God blijft stromen komt het allemaal goed. Niet dat je verlicht gaat worden hoor, de spanningsvelden blijven gewoon actief en zullen volgens mij alleen maar heftiger worden. Maar weet je wat zo mooi is aan spanningsvelden? Het zijn stuk voor stuk bronnen van energie. En als daar de universele liefde van de Allerhoogste God van alle hemelen en ook de aarde die werkt op dat veel diepere niveau aan toegevoegd wordt, dan ziet de toekomst er goed uit.
Goddeloos? Misschien wel, omdat we de Allerhoogste God zoals die echt is nauwelijks of niet kennen, niet eens kunnen kennen. Maar dat betekent niet dat we hoeven te wanhopen en voor altijd de innerlijke rust en vrede zullen moeten ontberen. Of je nu 1, 2 of 5 talenten hebt gekregen, dat maakt allemaal niet uit. Wat wel uitmaakt is, dat je dankbaar bent voor die gaven en er vol vertrouwen wat moois mee doet in dienst van de ander, in dienst van een groter geheel dan je eigen kleine angstige ego. Dan zal de Heer tegen je zeggen: Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. En omdat je betrouwbaar was in het beheer van een klein bedrag zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je Heer.

Voorbeden
Lieve God,
Dank U wel, dat U een ieder van ons persoonlijk geborgenheid geeft met Uw warme nabijheid, hoe turbulent de ontwikkelingen in de wereld en in ons eigen leven ook maar zijn. Het kan er heftig aan toe gaan Heer en van de eens beleefde zekerheden is weinig meer over. Als de ‘verstandige’ mens U dan ook nog eens tot zijn eigen denken reduceert of zelfs beweert dat U helemaal niet bestaat, dan blijft er niet veel meer over. Lieve God dank U wel, dat U ons elke keer weer in Uw huis laat ervaren, dat U er bij bent en ons inspireert met Uw Geest op dat diepe niveau van de liefdevolle hartsverbondenheid. Help ons om vanuit dat diepe oervertrouwen te leven en goed te doen voor wie dat maar nodig heeft.
Wees met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is. We leggen het allemaal in stilte voor U neer en vragen U verwarm ons hart met Uw warme nabijheid. Spreek Heer tot een ieder van ons op een andere manier, want Uw gemeente hoort.
Stil gebed
Onze Vader.

Bijbellezingen:
Jesaja 48,17-22
Mattheüs 25, 14-30