+x+=?
-x-=-2, -x+=+, daarom: +x+=+2:
ongewone wiskunde of gewoon anders kijken?
Ja-maar wat als alles lukt
Op het moment ben ik Ja-maar wat als alles lukt? van Berthold Gunster (Utrecht, 2009) aan het lezen. Een leuk boek met een positieve kijk op het leven. Gunster onderscheidt tussen een paar basishoudingen die een mens in het leven kan aannemen. De ‘nee-want’ houding, de ‘ja-maar’ houding en de ‘ja-en’ houding.
De ‘nee-want’ houding is vooral de feiten naar je hand willen zetten, niet accepteren, dat de dingen anders uitpakken dan je je had voorgesteld, je gelijk halen, voor jezelf opkomen, in opstand komen en het andere bestrijden. En dan ga je handelen, net zo lang tot de feiten zo zijn bijgesteld, dat je er mee kunt leven. De ‘ja-maar’ houding is beschouwend, niet tot echte actie komen, maar controle uitoefenen, zekerheden inbouwen. Soms is dat nodig, bijvoorbeeld in de vliegtuigindustrie, of in de boekhouding, maar over het algemeen betekent het, dat je aan de zijlijn van het leven staat in plaats van er aan deelneemt. De ‘ja-en’ houding is jezelf naar de feiten plooien. Eigenlijk is alles in het leven een kans. Ook al zijn de dingen anders dan je je had voorgesteld, juist dat feit op zich biedt al enorme kansen om allerlei avonturen te beleven die je niet van te voren had bedacht. Ook hier ga je handelen, maar niet om de feiten naar je hand te zetten, maar juist om jezelf te richten naar de feiten zoals ze zich manifesteren.
Maarten en Monique willen op een zomerse dag lekker een dagje luieren op het strand. De volle picknickmand en zonnecrème lijken echter weinig functioneel te zijn die dag, want aangekomen op het strand pakken dikke wolken zich samen, het gaat regenen en de temperatuur daalt een graad of zes. Met de ‘nee-want’ houding rij je dan of terug naar huis, of 100 km of verder naar het zuiden net zolang tot het weer is zoals je dat wilden hebben. Met de ‘ja-maar’ houding ga je op de parkeerplaats staan wachten tot het weer beter wordt . Met de ‘ja-en’ houding zeg je tegen elkaar: te gek, we gaan een heerlijke strandwandeling maken in de regen. Het zal wel lekker rustig zijn op het strand met dit weer. En als we hier weer terug zijn gaan we daar snert eten.
Alle houdingen hebben natuurlijk zo hun voors en tegens. In de ‘nee-want’ houding ben je natuurlijk heel erg assertief maar ook een dikke zeur. In de ‘ja-maar’ houding ben je erg zorgvuldig, maar ook besluiteloos. En in de ‘ja-en’ houding ben je positief en enthousiast ingesteld, maar je waait ook met alle winden mee. Gunsters doel is om zijn lezers over te halen om tot een accentverschuiving te komen, waarbij de nadruk van de ‘ja-maar’ houding meer op de ‘ja-en’ houding komt te liggen. Met de ‘nee-want’ houding heeft hij niet zo veel. En wat ik nu zo mooi vind aan dit boek is juist die genuanceerde taal van de accentverschuiving. Niet weer een nieuw zelf-help-trucje, waarmee alle problemen in één klap kunnen worden opgelost en heel veel geld gaat worden verdiend door de bedenker. Nee, het is een nieuwe manier van kijken, die verder gaat dan het exacte denken van de Aristotelische en Archimedische, lees westerse noodzakelijkheidslogica, waarop nog steeds heel veel van onze technische hoogstandjes zijn gebaseerd.
Voorbij het Aristotelisch syllogisme
In het Aristotelisch syllogisme geldt: A =/= -A (A is per definitie ongelijk aan –A). In het Oosters denken wordt daar anders tegen aan gekeken. Als de werkelijkheid, die de zintuigen waarnemen, maya (schijn, illusie) is, dan kan een boom een mens, een auto, een berg zijn. In Griekenland echter begon men al zo’n 500 jaar vóór Chr. te denken in exacte getallen en in plussen en minnen. Je zit dan in de sfeer van de wiskundige bewijsvoering en noodzakelijkheidslogica, die Aristoteles onderscheidde van de waarschijnlijksheidslogica. Nog steeds leer je op school: ‘-x-=+’, ‘-x+=-’ en ‘+x+= +’. En dit is een andere sfeer dan die van de waarschijnlijkheidslogica, waarin het gaat om de rhetorica, de poetica, gevoel en overtuiging. Met Gunster waag ik de stelligheid te betwijfelen van de eerste soort van logische beweringen – die de westerse cultuur millennia lang hebben beïnvloed en bepaald – en wil die aanvullen met de tweede soort. Ik ga voor een andere kijk op het leven, zonder overigens de waarde van de oude exacte logica te ontkennen. Maar er is meer tussen hemel en aarde. Dat wil ik graag mee laten wegen in mijn kijk op het leven en op de werkelijkheid als geheel en zodoende dat wat Aristoteles scheidde met elkaar verbinden.
Daarom eerst vanuit de waarschijnlijkheidslogica een vraagteken bij de stelling ‘-x-=+’ uit de noodzakelijk-heidslogica. Je komt er voor mijn gevoel mee in de buurt van de ‘nee-want’ houding ligt, namelijk dat het mogelijk is om het negatieve te vermijden of te bestrijden en dan op iets goeds uit te komen. Mijn eigen ervaring is een heel andere. Namelijk hoe meer ik iets bestrijd, hoe meer ik van datgene wat ik bestrijd in mij zelf toelaat en overneem. Hoe meer je bewust ten strijde wilt trekken tegen allerlei complotten die de grote banken of internationale concerns tegen de mensheid smeden en uitvoeren, hoe meer je in termen van complottheorieën gaat denken, hoe negatiever je wordt ten aan zien van de goede bedoelingen van de mens en hoe verder de hoop op een beter leven, waar je strijd om begonnen was verloren gaat; je gelooft er niet meer in. ‘-x-‘ is dan niet ‘+’ maar een dikke ‘–‘!
En dan de volgende stelling: ‘-x+=-‘die voor mij in de buurt van de ‘ja-maar’ houding ligt. Ook hier kun je vanuit de waarschijnlijkheidslogica een vraagteken bij zetten, namelijk de vraag of het negatieve sterker is dan het positieve, het kwaad en de vijandschap sterker is dan de liefde en de verbinding. Mijn eigen ervaring is weer een heel andere. Als pastor kom ik heel veel kwaad, pijn en ellende tegen bij mensen. Het kwaad is vaak een ondoorgrondelijk mysterie, dat nauwelijks of niet te beheersen, laat staan op te lossen is. En toch heb ik vaak meegemaakt, dat als midden in het kwaad de verbindende liefde gaat werken, wij een warme deken slaan om hen die lijden, dat er dan een andere energie op gang komt die helend is. Het kwaad verdwijnt als het ware in de liefde, in het nog grotere, diepere en ondoorgrondelijke mysterie van de goddelijke liefde. Op die manier is ‘-x+’ niet ‘-‘ maar een dikke ‘+’.
En dan de laatste stelling die in de buurt van de ‘ja-en’ houding komt: ‘+x+=+’. Vanuit de waarschijnlijkheidslogica heb ik weer een andere beleving dan wat deze stelling beweert. Wat in deze stelling namelijk niet wordt uitgedrukt, is de meerwaarde van positieve vibes en de wederkerige versterking als die positieve vibes gaan resoneren en anderen laten mee resoneren. De plus stijgt dan exponentieel en dat zou ik uitdrukken met +2. In de ‘+x+=+’ redenering is er geen enkel verschil met de ‘-x-=+’ redenering (2×2=4 en -2x-2=4). Maar als je wat verder kijkt is dat verschil er wel degelijk. Ga maar eens een paar dagen rondlopen op het NNF (het Natural Networking Festival in de bossen van Schoonloo), maak eens een avond StandUp Inspiration mee in Amsterdam of Groningen, drink een borrel bij Naamlooz op zoveel plekken in Nederland, kijk hoe mensen elkaar helpen op Twitter, voel de energie stromen op de MKB dag in Arnhem, voel de rijke familietraditie van een hoefijzerfabriek in Groningen met een prachtige uitstraling op mens en dier. Enzovoort en zo verder …
Een andere kijk op de wereld
Nou ja, wat ik maar wil zeggen: vul de noodzakelijkheidslogica eens wat vaker aan met de waarschijnlijkheidslogica, retoriek, poëzie, gevoel, liefde. ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet’ zoals Emanuel Kant de ethiek formuleerde, wordt dan: ‘Wat gij wilt dat u geschiedt doet het vooral ook aan de ander’ ‘+x+=+2’ !!! Die stelling nodigt tenminste uit om anders naar de wereld te kijken en dat maakt de toekomst een stuk rooskleuriger.
Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in dit artikel of in andere artikelen wilt reageren.
About Post Author
